Beekdal VSO in Amersfoort begeleidt zo’n 160 moeilijk lerende kinderen. Daarbij draait het niet alleen om taal en rekenen, maar ook om praktische en sociale vaardigheden. Binnen hun brede lesaanbod is horeca een belangrijk onderdeel, mogelijk gemaakt door het Programma Schoolmaaltijden. Hier maken leerlingen kennis met allerlei ingrediënten, gerechten en werkwijzen. Vervolgens koken ze maaltijden voor zichzelf én voor hun medeleerlingen. “Daardoor is eten niet alleen voedzaam, maar ook leerzaam”, zegt Ard Frie, adjunct-directeur op Beekdal VSO.
Praktische leerschool
Ard legt uit waarom eten zo’n belangrijk onderdeel van het les-aanbod is: “Voor veel van onze leerlingen is dit het laatste onderwijs dat ze zullen volgen, en we willen ze zo zelfstandig mogelijk laten uitstromen.” Beekdal VSO heeft een uitgebreid aanbod aan praktijkvakken: denk aan houtbewerking, fietsreparatie, keramiek, kaarsen maken, drama, muziek én een professionele horecagroep. In de keuken leren leerlingen snijden, wegen, recepten lezen en samenwerken.
Vers, gevarieerd, gezond
In 2024 ging de school met het Programma Schoolmaaltijden aan de slag. “Het budget gaf ons de ruimte om verse en gevarieerde producten te gebruiken en het horecaprogramma uit te breiden”, vertelt Ard. “Het maakt echt een wereld van verschil. We kunnen nu structureel goede en gezonde maaltijden aanbieden, én onze leerlingen dingen laten proeven die ze thuis misschien niet krijgen.”
Onzichtbare armoede
Net als veel andere scholen merkt Beekdal VSO dat sommige gezinnen het financieel zwaar hebben. Ard: “Je ziet lege broodtrommels en kinderen met honger in de klas. Of je spreekt ouders die moeite hebben met een eigen bijdrage voor het schoolkamp. Dankzij het Programma Schoolmaaltijden kunnen leerlingen vaker aanschuiven bij de lunch op school, en kunnen we de voedselkosten voor het kamp laag houden. Daardoor kunnen de meeste kinderen gewoon mee. Voor ouders is dat een enorme geruststelling.”
Samen eten verbindt
Op Beekdal VSO draait dit schooljaar om verbinding. Klassen trekken de wijk in om samen te koken of te eten met ouderen, buurtbewoners en maatschappelijke organisaties in Amersfoort. De leerlingen maken een zelfgemaakte film over al deze ontmoetingen, die ze op de schoolkerstmarkt presenteren. Op het plein staat zelfs een foodtruck: een oudhollandse pannenkoekenkraam. “Dat was zonder het extra schoolmaaltijdenbudget voor december nooit gelukt”, vertelt Ard.
Wat Ard het meest waardeert, is de manier waarop het programma is ingericht. “Je merkt aan alles dat er vertrouwen is in de professionaliteit van de school. We krijgen middelen én de ruimte om die in het belang van de leerlingen op onze eigen manier te besteden.”
Montessori Kindcentrum Oostzanerwerf in Amsterdam telt rond de honderd leerlingen. Diana Comello, schoolleider, vertelt hoe belangrijk het Programma Schoolmaaltijden is: “We zagen vroeger dagelijks lege broodtrommels. Soms kwam er zelfs beschimmeld brood uit de tas.”
Het is officieel bevestigd: het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap verlengt het Programma Schoolmaaltijden in zijn huidige vorm tot en met december 2028. Dit goede nieuws geeft duidelijkheid en rust voor scholen en gezinnen. Voor bijna 400.000 leerlingen betekent dit dat zij de komende jaren verzekerd blijven van een schoolmaaltijd. Scholen kunnen blijven rekenen op steun bij het organiseren van eten op school (via het Jeugdeducatiefonds) of het verstrekken van boodschappenkaarten voor thuis (via het Rode Kruis).
Toch blijft een structurele oplossing voor armoede nog steeds hard nodig. Ouders zien positieve effecten op hun schoolgaande kinderen dankzij de boodschappenkaart. Dat blijkt uit onderzoek van het Rode Kruis onder ruim 8.000 ouders die zo’n kaart ontvangen. Zo geeft bijna 60% aan dat hun kinderen gezonder eten en gaat 28% van de kinderen met een positiever gevoel naar school. Ook ervaart meer dan de helft van de ouders minder financiële stress. Toch is de voedselhulp voor meer dan een kwart van de ouders niet voldoende. Structurele oplossingen voor armoede blijven hard nodig.
Voor het derde jaar op rij deelt het Stedelijk Dalton Lyceum in Dordrecht zomerpakketten uit. In totaal zijn het er dit keer ruim 400, waarvan 125 bestemd zijn voor de leerlingen van de ISK-2 locatie. Richard Mol, conciërge op deze locatie, vertelt er bevlogen over.
“Gewoon doen”, zegt mentor Jacobine Groenendaal vastberaden wanneer haar gevraagd wordt naar tips voor andere scholen. Samen met collega Danique Wezepoel organiseerde zij dit jaar de zomerpakkettenactie op Praktijkschool Forta, een project dat niet alleen praktisch, maar ook hartverwarmend is.
Bijna 90% van de scholen die eten op school organiseren merkt dat leerlingen minder honger hebben. Ook is de ouderbetrokkenheid toegenomen. Deze en andere positieve effecten van schoolmaaltijden staan in het onderzoeksrapport ‘Samen eten verbindt’ van het Jeugdeducatiefonds.
